Espazio eta objektua

209. aretoa

Bodys Isek Kingelez Estrella roja congoleña (Étoile Rouge Congolaise), 1990 Papel, cartón, espuma de estireno, plástico y otros materiales encontrados 85 x 92 x 50 cm Cortesía CAAC-The Pigozzi Collection, Ginebra © Bodys Isek Kingelez

Mikhael Subotzky, Patrick Waterhouse Ventanas, Ponte City (caja de luz) [Windows, Ponte City (Light Box)], 2008–10 Impresión sobre Duratrans 388 x 128,4 x 17 cm Cortesía Goodman Gallery, Johannesburgo © Mikhael Subotzky & Patrick Waterhouse

XXI. mendearen erdialdean, munduko herritarren % 65 eta 70 artean hirietan biziko da, eta egoera horrek ekarriko dituen erronkei aurre egin beharko die diseinuak. Gaur egun nabaria da hiriak eta haren informaltasun handiak Afrikako sormen-lanetan duten eragina. Hiria dute ardatz, besteak beste, Tahir Carl Karmali, Bodys Isek Kingelez, Vigilism, Michael MacGarry, Mikhael Subotzky, Meschac Gaba, James Muriuki eta Peterson Kamwathi egileek. Proposamen batzuk guztiz alegiazkoak badira ere, Justin Plunkett-en metal korrugatuzko dorrea kasu, gaur egun biztanle askoko hiri-guneetako gizartearen, ekonomiaren, politikaren eta kulturaren errealitatearen ikuspegi jakin bat modu probokatzailean azaltzen dute.

“Espazioa eta objektua” atal hau pertsonei eta bizilekuei eskani zaie. Hiria jorratzeaz gain, giza banakoaren ingurua osatzen duten teknologiak, materialak eta sistemak azaltzen dira. Aurrez aurre jarri dira gizakiak egindako guneak eta gune naturalak, altzairua eta buztina, birziklapena eta usadiozko artisautza. M-Pesa sistemak, adibidez, hutsune bat bete du: diru-sarrera txikia dutenei toki batetik bestera dirua transferitzeko egitura eskaini die, banku- -sistema ofiziala ez baitute eskuragarri. Sakelako telefono bidezko diru-trasferentziak egiteko zerbitzu hori oso erabilerraza da —Safaricom Kenyako sakelako telefono enpresak abian jarri zuen 2007an—. M-Pesako tokiko agenteek kudeatzen dute —gainera, gasolina, janaria eta egunkariak sal ditzakete haien dendetan—: diru-kopurua leku jakin batean utzi ondoren, hartzaileari ordaintzen zaio beste edonon SMS bidez bidalitako kode bat aurkeztuz gero. Kenyako barne produktu gordinaren % 25 inguru sistema honen bidez mugitzen da.

Hiri honetako giro arrotza, ezaguna, istorioz beteta dago. Narrazioak hegaz datozkit , edonondik.

Teju Cole, Every Day is for the Thief, 2007

"Hiri honetako giro arrotza, ezaguna, istorioz beteta dago. Narrazioak hegaz datozkit, edonondik."

Cheick Diallo: Sansa

Sansa butakarekin, Maliko diseinatzaileak altzairuzko aulki xume, iraunkor eta moderno baten fabrikazioaren atzean dagoen prozesua erakutsi nahi du.

Hasieratik, aulki gehienak bere jatorrizko kontinentean fabrikatzea erabaki zuen Diallok, eta Sansaren fabrikazio-prozesuak konpromiso horren ondorioak azaltzen ditu. Diseinatzaileak oztopo askori egin zien aurre. Behar zituen materialak ahalegin handia eginez eskuratu eta prozesatu zituen, eta butaka egin ahal izateko enpresa-gaitasunak garatu behar izan zituen. Sansaren osagai nagusia normalean arrantza-industrian erabilitako lokarria da. Diallo ez da material hau modu berritzailean erabiltzen duen aurrena, eta objektu soiletarako lokarria berriro erabiltzeko tradizio luzean inspiratu dela aitortzen du. Diallok eskulangileekin batera lan egin zuen kolore askotariko lokarrian nylon-haria ehunduz eta lotuz butaka deigarri bat sortzeko. Bere arintasuna egonkortasunarekin eta estilo moderno batekin uztartu zituen.

Bodys Isek Kingelez: Kongoko izar gorria (Étoile Rouge Congolaise)

Kongoko izar gorria (Étoile Rouge Congolaise) Bodys Isek Kingelezen Kongoko artistaren eredu arkitektoniko futuristetako aurrenetakoa izan zen.

Xehetasun handiko obra koloretsua, batez ere, paperez, kartoiz, estireno-aparrez, erabilitako enbalajez eta aurkitutako beste zenbait materialez egina dago. Izar gorria eraikin futuristaren izenean azaltzeaz gain, teilatua ere apaintzen du. Kingelezen paisaia hiritarrek –gizarteari buruz artistaren ideal sozialistak irudikatzen dituzte– Mendebaldeko hiri otzanduaren, "aireportu" txepelaren, eta merkatu turistikoetan eta aireportuetako dendetan aurki daitezkeen oroigarrien artearen gaitzespena erakusten dute. Aldi berean, bere hiri-ereduak gehiegizko eraikuntza-proiektuen aurrean duen erreakzioa dira. Proiektu horiek –Mundu Bankuak finantzatuak eta herritarren beharrak kontuan hartu gabe– toki askotan etorkizunik izango ez zutela iragartzen zuten, baita proiektuak amaitu aurretik ere. Etorkizuneko Afrikarako komunitatean oinarritutako bizitza hiritar baten prototipo gisa ulertzen ditu Kingelezek bere ereduak. “Nire arteak komunitate bat suspertzen lagundu dezan eta, azkenik, mundu berri bat sortzera bultzatu dezan nahi dut”, adierazi zuen artistak. “Gure munduaren alaitasunak, bertan bizi diren pertsonek baldintzatzen dituzte, azken batean. Hiri hauek bakez, justiziaz eta askatasunez beteak egoteko eraiki ditut. Estatu sekular txiki moduan funtzionatu behar dute, euren egitura politiko propioekin, eta polizia eta armadarik gabe”.

Mikhael Subotzky, Patrick Waterhouse: Ponte City

Mikhael Subotzkyren eta Patrick Waterhouseren proiektu bateratuak Johannesburgeko Ponte City etxe orratzaren bizitza eta giroak dokumentatzen ditu.

2008. eta 2010. urteen artean sortutako artelan honetan, argazkilariek Afrikako apartamentu-eraikin altuenari argazkiak modu goxoan eta indartsuan egin dizkiote. Eraikin zirkular honek 54 solairu eta 173 metroko altuera du. 1975ean eraikitako Ponte City Johannesburgeko eraikin modernoenetakoa izan zen, baina, apartheid-a amaitu zenean, erortzeko zorian geratu eta eraldatu egin zuten. Leiho asko puskatuta daude eta, duela gutxi arte, patioa zabortegi erraldoi gisa erabiltzen zuten. Kriminalitate-tasa handia egon eta birgaitzeko planek huts egin arren, Ponte Cityn oraindik jendea bizi da. Bertako bizilagunak, beren aztarna eta nahiak dira Subotzkyren eta Waterhousen epe luzeko proiektuaren oinarri. Bi urtez eraikineko leiho, apartamentu-ate eta telebista bakoitzaren argazkiak atera zituzten. Beranduago, seiehun irudi hiru argi-kutxa diferentetan bateratu zituzten, solairu bakoitzaren eta apartamentuen kokapenen ordena zehatza errespetatuz. Eraikin honetako bizilagunen eta egituraren barruko, kanpoko eta irudimeneko ikuspegiak bateratzen dituen mosaiko-estiloko argazki bat sortu zen. Argazki honek beste edozeinek baino hobeto irudikatzen ditu Hegoafrikako jendeak eta historia.